SEB deelnemer NTP richt centrum Hattem in historische stijl in!
De historische binnenstad van Hattem is in twee jaar tijd helemaal opnieuw bestraat. Met natuursteen banden die leiden naar de kerk en de stadspoort, met natuursteen keien gezet door een Belgische steenzetter en met veel hergebruikte gebakken klinkers. Om schade aan de historische gebouwen te voorkomen heeft NTP gekozen om te verdichten door middel van inwateren.
De Gemeente Hattem begon al in 2014 met het maken van plannen voor de reconstructie van de binnenstad. In overleg met bewoners en landschapsarchitect Okra stelde de gemeente een ‘Dromenboek’ op, van waaruit schetsplannen werden gemaakt. Voor het uitwerken van de schetsplannen trokken Gemeente Hattem en de landschapsarchitect en NTP gezamenlijk op in Bouwteam-verband.
Communicatie
Voor NTP was de uitvoering een klus van bijna twee jaar, die startte in maart 2021. Dat was direct na de lockdowns vanwege corona, terwijl NTP aan het werk ging in de winkelgebieden. Een en ander werd dan ook constant nauwkeurig afgestemd met vertegenwoordigers van middenstand en bewoners. NTP gaf aan welke werkzaamheden ze wilde uitvoeren, welke planning er bij hoorde en hoe de bereikbaarheid geregeld kon worden. Het bedrijf nam de feedback uit dit overleg mee in de verdere planvoorbereiding, zo vertelt projectleider Gerrit Spaan.
“Zo’n project staat of valt met communicatie. Eerst moet je zeggen wat je gaat doen; vervolgens moet je ook doen wat je zegt.” En dat lukte zeer goed, zodat het aantal klachten minimaal bleef.
Trillingen beperken
De werkzaamheden waren zeer divers, van het vernieuwen van bestrating en het leggen van natuurstenen keien en natuurstenen banden tot het aanbrengen van 1600 meter hoofdriool voor de gescheiden afvoer van regenwater. Met daarbij nog eens 4400 meter aan aansluit-leidingen. Omdat dit gebeurde in het historische hart van Hattem keek een archeoloog mee bij de graafwerkzaamheden.
Behalve met archeologie had NTP bij de graafwerkzaamheden ook te maken met de fundering van de historische panden, waarvan sommige al meer dan 700 jaar oud zijn. “Er was een plan opgesteld om alle trillingen te monitoren”, vertelt Spaan. “Maar eigenlijk weet je al dat de trillingsmeters toch gaan uitslaan als je gaat werken met zwaar materieel en dat je dan alsnog een alternatief uitvoeringsplan moet gaan maken. We hebben toen besloten om die monitoring achterwege te laten en het geld daarvoor die monitoring in een andere verdichting-methode te stoppen. We hebben daarbij gekozen voor inwateren.”
Het zandbed is daarbij in principe twee keer onder water gezet. “Dat kon hier ook ideaal. Hattem ligt op een zandkop van 4,5 meter hoog. We zetten ’s middags om drie uur de pomp aan en de volgende ochtend was alle water weer weg. We hebben de ingewaterde delen ook steeds gemeten op de juiste verdichting-graad.
Soms waren de gemeten waardes te laag en was een derde keer bewateren nodig.” Vervolgens werd de straatlaag aangebracht, waarvoor licht af-trillen voldoende was.
Het resultaat was naar wens: er waren praktisch geen schades en de gewenste kwaliteit is overal bereikt.
Eigen inrichting voor straten en stegen in het centrum
In het schetsplan is gekozen voor een duidelijke structuur, waarbij ontsluitingswegen, winkelstraten, doodlopende woonstraten en stegen allemaal hun eigen inrichting hebben. In de winkelstraten zijn nieuwe gebakken klinkers aangebracht, in combinatie met natuurstenen keien langs de zijkanten en een natuurstenen-band in het midden. Opvallend: de strook natuurstenen keien aan de zijkant is niet overal even breed. De breedte varieert namelijk met de ouderdom van het aangrenzende pand. Bij de monumenten is de strook het breedst.
De natuurstenen-band in het hart van de straat is aan de ene kant uitgelijnd richting de kerk in het centrum en aan de andere kant naar het hart van de historische dijkpoort. De natuurstenen-band is uitgevoerd in Belgisch blauw. De Gemeente Hattem heeft bewust gekozen voor de Belgische variant in plaats van de Chinese, met het oog op de duurzaamheid.
Naast de natuurstenen-strook direct langs de panden is nog een wandelstrook aangebracht in halfsteens verband. De middenstrook van de straat is gelegd in keper-verband.
Hergebruik van stenen
In slechts drie straten zijn nieuwe klinkers toegepast. De hier vrijkomende stenen zijn elders in het plan hergebruikt, evenals de straatstenen uit de andere straten en stegen. In totaal is ruim 20.000 m2 gereconstrueerd, waarvan 18.000 m2 gebakken straatstenen. In combinatie met de nieuwe natuurstenen keien (4000 m2) en banden (4200 m1) kwam dit precies uit. Er is nagenoeg niets over, vertelt Spaan.
In de stegen is vooral gekozen voor natuurstenen keien. In het midden is een strook gebakken stenen aangebracht, met name voor kinderwagens en rollators en dergelijke. In de woonstraten is het juist andersom. Hier is in het hart van de weg een mol-goot gemaakt met natuurstenen keien, met aan weerszijden een rollaag in de specie.
Portugese steenzetters
Het leggen van de natuurstenen keien was overigens een werk voor specialisten, vertelt Spaan. In een eerdere fase liet de Gemeente Hattem al natuurstenen-keien leggen rondom de kerk. Dat bleek onbegaanbaar terrein voor fietsers, kinderwagens en rollators en dergelijke. De gemeente vroeg toen aan NTP hoe dat beter kon. NTP kwam uit bij een Belgisch bedrijf dat werkt met Portugese steenzetters. Die wees hen er op dat het goed sorteren van de keien en het zo klein mogelijk houden van de voegen essentieel was om er een vlak, begaanbaar oppervlak mee te maken. De keien meten 25 x 15 centimeter met een dikte van 12 tot 13 centimeter.
“We hebben dit bedrijf ingeschakeld om deze bestrating te leggen. Dat is vakmanschap. Als we het al zelf zouden kunnen, zouden we er zeker drie keer zo lang over doen.”
De keien zijn overigens ook afkomstig van hergebruik. NTP kocht een hele partij in één keer, afkomstig uit het Belgische Luik.
Kwaliteit
Bij de hele reconstructie van dit centrumgebied stond kwaliteit voorop, zowel esthetisch als technisch. Rick ter Horst, KAM-coördinator (kwaliteit, arbeidsomstandigheden, milieu), geeft aan dat NTP die kwaliteit continu bewaakt en waar mogelijk verbetert. Het bedrijf heeft diverse certificaten, zoals voor milieuzorg en veilig werken. Voor het aantonen van de kwaliteit van de bestrating is het bedrijf SEB-gecertificeerd. Audits, zowel extern als intern, houden iedereen scherp.
Recente reacties